Mindfulness

 Het woord training is bewust gekozen: mindfulness kun je niet leren uit een boek of cursus, het is iets wat je enkel kan ontwikkelen door te trainen.  Omdat het zo mooi aansluit bij je natuurlijke vermogen tot meebewegen en leren: het is het iets dat iedereen kan als hij/zij ervoor open staat.  In feite is het simpel maar daarom zeker niet altijd gemakkelijk.  Met een goede begeleider lukt het om mindfulness te leren en in te passen in je dagelijks leven.

Hierover een woordje uitleg maar eerst een stukje geschiedenis.

Mindfulness is een gebaseerd om een eeuwenoude boeddhistische inzichtelijke meditatiepraktijk.  

De vorm die we in het westen kennen is vooral bekend geraakt door het Mindfulness Based Cognitive Therapy (MBCT)-programma van Jon Kabat Zinn. Hij werkte als bioloog een 8 weken-programma uit voor pijn- en andere patiënten die na een opname aan hun lot over werden gelaten en niet wisten hoe ze met hun verhoogde stress moesten omgaan (1979). 

Hij werkte een zeer didactische methode uit die aangeboden werd in een speciaal hiervoor ontwikkelde kliniek.  Zijn werk was onderworpen aan gedegen wetenschappelijk onderzoek, waardoor het in de medische wereld een acceptabele werkwijze is geworden.  

Jon definieert mindfulness als doelbewust aandacht schenken aan het hier en nu, zonder te oordelen.

Ondertussen werden, afhankelijk waar de training loopt, al heel wat groepen mensen (niet enkel patiënten) getraind in mindfulness: zorgverleners, brandweermannen, parlementariërs, studenten, werknemers van grote bedrijven, vrijwilligers in de palliatieve zorg, etc en dit in verschillende landen. 

Ook in Vlaanderen raakte het begrip de laatste jaren meer en meer bekend, mede dankzij Edel Maex, psychiater emeritus, die heel wat groepen maar ook trainers onderricht gaf. Ook Paulina volgde in 2017 de professionele opleiding bij hem.

‘We dragen allemaal onze rugzak en het leven is helemaal niet eerlijk verdeeld.  Het is kijken: hoe kan ik in mijn leven, met mijn rugzak, omgaan ‘op dit moment’ met wat zich aandient.’ (Edel Maex, mindfulness symposium 2022)

Mindfulness is in het kort met ‘milde open aandacht’ kijken naar het gebeuren van gedachten en gevoelens en daarmee vertrouwd raken (als zijnde gedachten en gevoelens). 

Belangrijk hierbij is dat het zowel om de negatieve als de positieve gevoelens gaat.  Mindfulness sluit niets uit, gaat niets wegduwen maar gaat ook niet ‘aanhangen’.  Dingen komen en gaan: zo is het ook de natuur.  Denk aan ‘eb en vloed’, ‘het komen en gaan van de seizoenen’, de maancyclus, etc.  Zo komen gevoelens op en gaan gevoelens vaak weer naar de achtergrond.  Door mindfulness raak je vertrouwd met je automatische piloot: je manier van reageren, je impulsen.  Je zal meer tijd kunnen nemen om naar je gevoelens en gedachten maar ook je gedrag te kijken vanuit verschillende invalshoeken.  

Ons brein staat vaak op ‘aan’ in de ‘ratrace’ van alledag’.  We geven al de gedachten veelvuldig water en om dan je aandacht te brengen naar bvb het ritme van de adem, lijkt een grote stap, onoverkomelijk met momenten.  De training zit ‘m in het moment van opmerken ‘weg te zijn met je aandacht’ en dan terug naar het hier en nu te komen met mildheid. 

‘Wees blij dat je brein je de kans geeft om te oefenen’ wordt wel eens gezegd. Je doet niets nieuws maar wel iets heel bewust en daar ligt de uitdaging.  En dit doe je door te trainen.

LET OP: een training volgen is een proeftuin om te ontdekken of mindfulness voor jou zou kunnen werken als een preventieve vorm van mentale ondersteuning. Het voordeel van mindfulness dat eens je het in je toolbox hebt, het je niet meer loslaat.  Maar moest je het toch kwijt zijn, je er elke dag, elk moment opnieuw mee kan beginnen.

De training zelf deelt zich op in 3 grote velden van aandacht:

• Door observatie bewust worden van (emotionele) gevoelens en gedachten zowel negatief als positief. Vaak worden hiervoor observatieopdrachten gegevens, maar ook schrijfoefeningen waarbij je deze noteert. 
• Contact maken met het lichaam: de ademhaling, de ontspanning, de spanning of andere fysieke ongemakken. Dit kan door formele lange oefeningen zoals de bodyscan maar ook de kortere welbekende ‘drie minuten ademruimte’.
• Onder de loep nemen van gedrag in het dagdagelijks leven en hier op een mindvolle manier anders mee omgaan: douchen, eten, je verplaatsen, werken, shoppen, je hond uitlaten, opvoeden, sporten, .. kies er 1 om mee te beginnen!

Niet altijd wordt er in de klassieke training compassie opgenomen.  Maar Paulina ondervond in haar eigen praktijk dat wanneer je zonder oordelen in het hier en nu wil kunnen zijn, je ‘compassie’ nodig hebt.  Compassie, ook wel mededogen genoemd, is het vermogen om op dingen te reageren vanuit bewustzijn, erkennend, vriendelijke en warm, en om betrokkenheid te voelen. Ook dit is een belangrijk onderdeel van de training omdat het één niet zonder het ander kan.  Vooral wanneer je een grote innerlijke criticus hebt, is dit een belangrijk aandachtspunt.  Ook bij gevoelens van onmacht bij het opkomen van het gebeuren van gevoelens en gedachten.  In het woord Compassie zit het woord ‘compas’: letterlijk een bepaalde richting. Door te kiezen voor compassie kies je voor een bepaalde richting van ethiek.

Het is niets ander doen dan:

• Ik stel mij open voor wat er komt
• Ik leg niets op aan mijn ervaring
• Ik raak vaardiger en dus groei ik in mijn vermogen